Le Louvre des artistes : ateliers et residences d’artistes

Il est un autre visage du Louvre qu’on se garderait bien d’oublier, c’est celui du palais investi par toute une communauté bohème d’artistes.

C’est Henri IV qui a eu le premier l’idée de réserver tout le rez-de-chaussée de la Galerie au Bord de l’Eau aux artistes. Louis XIII reprend le flambeau. De nombreux architectes, peintres, sculpteurs, fontainiers, orfèvres… bénéficient ainsi de la protection du royal mécène. Les artistes n’installent pas seulement leur ateliers au palais, mais ils y logent toute leur famille. Dans la cour, des maisons s’élèvent et, à l’extérieur, cabarets et baraques de bateleurs ont pignon sur rue. Loger au Louvre représente une sorte de consecration officielle, mais les avantages matériels sont également appréciables puisque le roi prend à sa charges l’aménagement et l’entretien des appartements ; aussi, sont-ils très recherchés. Même le grand Corneille sollicite, en vers, un logement en 1663 : “Ouvre-moi donc, grand Roy, ce prodige des arts, que n’égala jamais la pompe des Césars ; ce merveilleux salon où taa magnificence fait briller un rayon de sa toute-puissance, et, peut-être animé par tes yeux de plus près, j’y ferai plus encore que je ne te promets.”

Louis XIV, en grand protecteur des arts, ouvre les portes du palais aux Académie : l’Académie Française, dans un premier temps, puis l’Académie des inscriptions et belles-lettres, d’architecture, des sciences, et surtout de peinture et de sculpture. Cette dernière organize des conferences et dispense un enseignement artistique qui est sa fonction première. En 1699, un exposition des œuvres de ses members a lieu. Et, à partir de 1725, le 25 aoûtde chaque année, jusqu’à la Révolution de 1848, elle se tient dans le Salon Carré. D’où son nom de “Salon”. Diderot sera un des critiques de ces “Salons”, endroit à la mode où s’élabore l’art du XVIIIème siècle et de la première moitié du XIXème siècle.

Mais très vite, le Louvre est surpeuplé. La sécurité est mal assure et les incendies ne sont pas rares, anéantissant des heures de travail. D’autre part, après la Guerre de Sept Ans, en 1763, l’argent manqué et le roi n’est plus en mesure de maintenir la foule d’artistes et de parasites qui s’y sont greffés. Seul s’acharne l’Académie de peinture et de sculpture qui achève de restaurer la Galerie d’Apollon.

Napoléon supprime définitivement les logements reserves aux artistes qui s’installent pendant un temps dans les locaux désaffectés de la Sorbonne. Il met ainsi fin au temps du Louvre des artistes.

พิพิธภัณฑ์ลูฟว์กับบรรดาเหล่าศิลปิน :
ห้องศิลป์และที่พำนักของเหล่าศิลปิน

อีกมุมมองด้านหนึ่งของลูฟว์ที่ถูกมองข้ามไปโดยเฉพาะอย่างยิ่งสถานที่นี้เคยเป็นศูนย์รวมของบรรดาเหล่าศิลปินมาก่อน

พระเจ้า Henryที่สี่ทรงมีความคิดริเริ่มในการสำรองพื้นที่ชั้นล่างทั้งหมดของ Galerie au Bord de l’Eau ไว้รับรองเหล่าบรรดาศิลปินทั้งหลาย ต่อมาในสมัยพระเจ้าหลุยส์ที่สิบสาม พระองค์ได้สานต่อเจตนารมย์อันนี้ต่อไป เหล่าบรรดาสถาปนิก จิตรกร ช่างแกะสลัก ช่างทำน้ำพุและช่างทองต่างมาชุมนุมกัน ณ อารามหลวงแห่งนี้ บุคคลเหล่านี้ใช่จะมาที่นี่เพื่อผลิตผลงานศิลป์ของพวกเราอย่างเดียว แต่ยังนำครอบครัวของตนเองเข้ามาอยู่อาศัยอีกด้วย บริเวณลานราชสำนักเป็นที่พำนักของหลายต่อหลายครอบครัว ส่วนข้างนอกอาคารเป็นที่ตั้งของร้านเหล้า ร้านขายของจนยื่นออกไปถึงถนน ในการที่ได้เข้ามาพำนัก ณ สถานที่แห่งนี้ถือได้ว่าเป็นการอุทิศตนให้กับทางราชการ อุปกรณ์ เครื่องใช้ต่างๆ มีเตรียมไว้อย่างเพียบพร้อมทั้งนี้เนื่องจากทางวังหลวงจะเอาใส่ดูแลไม่ว่าจะเป็นทางด้านการตกแต่งสถานที่หรือการดูแลในเรื่องที่อยู่อาศัย เหล่าศิลปินได้รับการปฏิบัติอย่างดีเลิศ ในปีพ.ศ.2206 Corneille กวีเอกชางฝรั่งเศสถึงกับกล่าวไว้ในโคลงของเขาถึงที่พักว่า “ท่านได้โปรดแสดงงานศิลปะอันเลอเลิศเหล่านี้ให้ประจักษ์แก่ตาของข้าเถิด แม้กระทั่งงานของ César ยังหาเทียบกับงานท่านได้ไม่ ศิลปะอันเลอเลิศเหล่านี้ได้ส่องประกายฉายความงามอันร้อนแรงและเมื่อเหล่าคนดูเข้าไปใกล้ขึ้น ความงามเหล่านี้ก็จะทวีความร้อนแรงซึ่งแฝงด้วยสีสันอันมีชีวิตชีวา ข้าจะบรรจงปรุงแต่งเกินกว่าที่ข้าลั่นวาจาไว้” พระเจ้าหลุยส์ที่สิบสี่ผู้มีใจรักในศิลปศาสตร์ทรงดำริให้มีความรู้ต่างๆมาเผยแพร่สู่สาธารณชน โดยในขั้นแรกมีการจัดตั้งสมาคมศิลปวรรณคดีขึ้น หลังจากนั้นก็เป็นอักษรศาสตร์ สถาปัตยกรรม วิทยาศาสตร์ และโดยเฉพาะอย่างยิ่งทางด้านจิตรกรรมและการแกะสลัก จากนั้นมีการจัดปาฐกถาและมีการจัดการสอนศิลปะขึ้นเป็นอันดับแรก ในปี พ.ศ. 2242 มีการจัดแสดงผลงานทางศิลปะขึ้นและนับตั้งแต่ปี พ.ศ. 2278 จนกระทั่งถึงการปฏิวัติในปี พ.ศ. 2391 ได้มีการจัดงานแสดงศิลปะขึ้นที่ “ La Salon Carré” ในวันที่ 25 สิงหาคมของทุกปี ส่วนที่มาของชื่อ”Salon” นี้มาจาก Diderot ผู้เป็นหนึ่งในผู้วิจารณ์จัดหาห้องโถงในงานแสดงศิลปะในศตวรรษที่ 18 และช่วงของศตวรรษที่ 19 และในเวลาอันรวดเร็ว สถานที่แห่งนี้ก็มีจำนวนคนเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว การดูแลความปลอดภัยต่างก็เป็นไปอย่างหละหลวม และเกิดไฟไหม้ขึ้นบ่อยครั้ง ทำให้การดำเนินการเป็นไปอย่างไม่ราบรื่น และอีกประเด็นหนึ่งในปี พ.ศ. 2306 ช่วงหลังสงคราม 7 ปี เงินในท้องพระคลังเริ่มร่อยหลอ กษัตริย์ก็ไม่อยู่ในฐานะที่จะเลี้ยงดูเหล่าศิลปินทั้งหลายและบรรดาครอบครัวของคนเหล่านี้ได้อีกต่อไป จะมีก็เพียงแต่เหล่าจิตรกรและช่างแกะสลักเท่านั้นที่ยังสามารถดำเนินการซ่อมแซม La Galerie d’Apollon ต่อไปจะแล้วเสร็จเมื่อนโปเลียนเรืองอำนาจ พระองค์ทรงบัญชายกเลิกการให้ที่พำนักแก่บรรดาศิลปิน โดยให้คนเหล่านี้ย้ายไปอยู่ Sorbonne แทน และฉากของศิลปินเหล่านี้ที่เคยพักนักที่ลูฟว์ก็ถูกปิดลงโดยสิ้นเชิง

Tous les garçons et les filles

tous les garçons et les filles de mon âge
se promènent dans la rue deux par deux
tous les garçons et les filles de mon âge
savent bien ce que c'est d'être heureux

et les yeux dans les yeux et la main dans la main
ils s'en vont amoureux sans peur du lendemain
oui mais moi, je vais seule par les rues, l'âme en peine
oui mais moi, je vais seule, car personne ne m'aime

mes jours comme mes nuits
sont en tous points pareils
sans joies et pleins d'ennuis
personne ne murmure "je t'aime" à mon oreille

tous les garçons et les filles de mon âge
font ensemble des projets d'avenir
tous les garçons et les filles de mon âge
savent très bien ce qu'aimer veut dire

et les yeux dans les yeux et la main dans la main
ils s'en vont amoureux sans peur du lendemain
oui mais moi, je vais seule par les rues, l'âme en peine
oui mais moi, je vais seule, car personne ne m'aime

mes jours comme mes nuits
sont en tous points pareils
sans joies et pleins d'ennuis
oh! quand donc pour moi brillera le soleil?

comme les garçons et les filles de mon âge
connaîtrais-je bientôt ce qu'est l'amour?
comme les garçons et les filles de mon âge
je me demande quand viendra le jour

où les yeux dans ses yeux et la main dans sa main
j'aurai le coeur heureux sans peur du lendemain
le jour où je n'aurai plus du tout l'âme en peine
le jour où moi aussi j'aurai quelqu'un qui m'aime